Wormen aan het werk gezet in permacultuur

Wie aan een gemiddelde voorbijganger vraagt wat 'permacultuur' is krijgt waarschijnlijk geen antwoord. Permacultuur is een bijzondere vorm van landbouw waarbij de bodem centraal staat en aan de bodem wordt teruggegeven wat de bodem ons geeft.

Daarbij spelen wormen een belangrijke rol. Afgelopen vrijdag en zaterdag werden die flink aan het het werk gezet. De gewone regenworm is een goede compostproducent en een hele goede tunnelbouwer. Door het graven van tunnels en het afbreken van plantaardige materiaal heeft hij een grote invloed op de bodemstructuur. Zo zorgt hij voor de menging van de aarde, brengt voldoende zuurstof in de bodem en zorgt dat de zuurgraad en het vochtgehalte op peil blijven. De wormen kunnen de grond behoorlijk veranderen. Lucht, water en plantenwortels kunnen daardoor makkelijker de grond in komen.

Tegen Historyland aan ligt het landbouwproject van Sandy van den Ban. In een enorme kas van ongeveer een kwart hectare werd eerst grasklaver ingezaaid en toen het enkele centimeters hoog was, afgemaaid en als eerste compostlaag op de bodem gelegd. Daar bovenop werd een laag hooi gelegd en afgelopen weekend werd de laatste handeling verricht: het storten van emmers met wormencompost over de twee eerste lagen heen. Sandy: 'De wormen horen in de bodem, maar ontbreken nu. Om de bodem weer gezond te maken, voegen we eitjes toe. Wormen mogen niet ontbreken in een gezonde bodem. Verder hopen we dat door de grasklaver en het hooi ook ander bodemleven zijn weg gaat vinden. Je kunt frezen, ploegen en spitten, maar als dat luchtig maken van de bodem gebeurt door bodemleven, dan heeft dat onze voorkeur.'
Voor de vele helpende handen stond koffie, thee, warme chocolademelk en schaaltjes met december versnaperingen klaar en na het sjouwen met de emmers was dat een welkome beloning.

Door te spitten verstoren we het natuurlijke evenwicht in de grond – organismen die net onder de oppervlakte leven zijn heel anders dan die van 20 cm diepte. Ook compost en mest hoeven niet per sé ondergespit te worden. Als we het aan de oppervlakte aanbrengen, zullen wormen het geleidelijk naar beneden trekken, zo werkt het in de natuur namelijk ook.

Maar de idealen van Sandy gaan verder. De volgende stap - als de wormen hun werk hebben gedaan, is het kweken van biologische groenten en fruit in de kas die dan aan de mensen in Hellevoetsluis en omstreken kunnen worden verkocht. Op dit moment wordt ook gewerkt aan een verbinding tussen Historyland en het Permaproject zodat het educatieve deel van Historyland nog een extra dimensie krijgt.