De pijn van de oorlog
Column 333 keer gelezen“Vught, 24 juli 1944. Lieve Nel, Dit is mij laatste brief. Straks wordt het vonnis voltrokken. Daar ik het sedert mijn arrestatie verwachtte ben ik vrij kalm. Het is wel hard in volle gezondheid, vol levens- en werklust uit het leven en bij je lieve vrouw en kind weggerukt te worden. … Dag allemaal, dag lieve Nel en Paul. Je Jan”*
Jan Postma werd diezelfde dag, op 24 juli 1944 gefusilleerd in de duinen van Scheveningen. Nel was zijn vrouw, en Paul zijn kleine zoontje. Jan was een goede vriend van mijn vader Co, beide actief in het communistisch verzet tussen 1940 en 1945. Zowel Nel als Paul heb later goed gekend.
Inmiddels bijna 78 jaar verder, en op 4 mei 2022 herdenken wij onder meer de doden die zoals Jan vielen in de onmenselijke oorlog tegen het Hitler-Duitsland. Ik heb de pijn gelezen uit de brief van Jan, ik heb de pijn gezien in de rest van het leven van mijn vader Co en mijn moeder Nelly, ik zie nog jaarlijks de pijn rond deze meidagen bij mijn lieve vrouw Menna, die als 2e generatie oorlogsslachtoffer nu nog altijd de pijn van haar ouders draagt.
Die pijn was niet alleen in 1940-1945, en voor enkelen ook nog daarna: sinds 24 februari 2022 wordt deze pijn opnieuw direct gevoeld door miljoenen mensen, oud en jong, in de Oekraïne en uit de Oekraïne. En opnieuw zullen velen deze pijn nog vele jaren voelen.
Femke Halsema, burgemeester van Amsterdam typeerde het bij de Dodenherdenking zo goed: “De herinnering aan de Tweede Wereldoorlog, en de afgrijselijke beelden uit Oekraïne, doen ons de kwetsbaarheid van onze samenleving ten volle beseffen.”
En Paul Depla, burgemeester van Breda zei “… dat we er gezamenlijk alles aan moeten doen om ervoor te zorgen dat de volgende generaties net als wij kunnen zeggen: wij zijn van na de oorlog.”
Ik was van na de oorlog, maar sinds 24 februari ben ik door een nieuwe oorlog ingehaald. Opnieuw weer verschrikkelijk veel pijn. En daarom zal ik jaarlijks opnieuw blijven herdenken.
- Uit het boek ‘De vrijheid sterft niet … ; brieven van terdoodveroordeelden uit het europees verzet’, Amsterdam 1956’ (oorspronkelijke titel ‘Lettere di condamnati a morte della Resistenza europea’)
Daan Dankaart, fractievoorzitter PvdA
