Wat doet dat grijze schip daar in de haven?

Hellevoetsluis - De 32 vrijwilligers van AMS Bernisse, zij zijn gemiddeld net zo oud als de 71 jaar oude mijnenveger, steken een hoop tijd in het veilig in de vaart houden van deze mooie oude dame. 

Een grijze, oude dame, een mijnenveger uit de naoorlogse jaren, ligt aan de Koningskade in Hellevoetsluis en maakt deel uit van vele toeristische mogelijkheden in de stad. Behalve als het schip is uitgenodigd om deel te nemen aan een maritiem evenement ergens in Nederland of België. Dan vaart zij met plezier die richting op. 

Na de Tweede Wereldoorlog kwam er vanuit de VS het Marshall hulpprogramma op gang. Zo’n 400 mijnenvegers van de AMS-klasse werden geschonken aan diverse landen in Europa om o.a. de Noordzee en waterwegen naar havens veilig te kunnen maken voor de scheepvaart. Van de schepen die bestemd waren voor Nederland en België werden er enkele als afgebouwd in de lage landen of werden door de Koninklijke marine, met overgevlogen bemanningen varend opgehaald. De Nederlandse marine kreeg 14 schepen in bezit die werden ingedeeld in de ‘Beemster-klasse’. Vandaar ook de naam ”Bernisse’. Het inmiddels 71-jarige schip werd in 1953 in België in de vaart genomen en is nu varend erfgoed van de Koninklijke Nederlandse Marine.

Haar 70ste verjaardag is in 2023 gevierd bij de plaats waar zij ooit gebouwd werd, in Temse bij de Boel & zn werf. Hoewel de werf al lang geleden is gesloten was het welkom in Temse, georganiseerd door de erfgoed vereniging ‘Op Stoapel’ hartverwarmend, met bij aankomst werden het schip en bemanning onthaald met een muzikaal welkom. De banden met Temse en haar inwoners zijn stevig aangehaald. De AMS-60 Bernisse, die nu aan de Koningskade in Hellevoetsluis ligt en was tot ver in de jaren negentig van de vorige eeuw in België in gebruik. Tot een groep Nederlanders het schip kocht en zoveel mogelijk opknapte. 

Nu ligt het vaarklaar in de haven van Hellevoetsluis. Van daaruit wordt met het schip deelgenomen aan havenfeesten en andere maritieme evenementen en kan het worden geboekt voor vaartochten. Bezoekers zijn ook welkom voor rondleidingen. Wat het werk als vrijwilliger aan boord interessant maar ook gecompliceerd maakt is dat het schip volledig van hout is gebouwd. Daar er veel mijnen die vroeger in de mijnenvelden lagen magnetische mijnen waren kan een mijnenveger niet van staal worden uitgevoerd. Het onderhoud van al het hout aan boord maakt het tot een eeuwig durende klus en op het vlak van timmerlieden komen we altijd handen tekort. Veel onderdelen konden niet van hout worden gemaakt en werden vervangen door niet-magnetische materialen. We hebben van dat non-ferro materiaal dus gereedschap of dek-uitrusting veel aan boord, onder meer moeren, bouten en schroeven van brons, koper, aluminium en andere legeringen. Maar ook de bolders, winches, luiken, deuren, trappen en noem maar op. Er is aan boord geen ijzer te vinden. 

“Momenteel zijn er 32 vrijwilligers aan boord en die komen uit alle windstreken” vertelt secretaris Ab van Ommen. “Elke dinsdag en woensdag komen mensen van verre om het schip in top conditie te houden. Dat het een mooi job is blijkt wel dat er bemanningsleden zijn die zelfs uit zuid Limburg komen, de Veluwe, uit het Groen Hart, de Achterhoek, Amsterdam, Zeeland en Gelderland. Zo’n 98% heeft een marine-achtergrond, de rest heeft ook gevaren of bij Defensie gewerkt. “Voor ons een goede zaak. We spreken dezelfde taal, hebben dezelfde humor en houden de tradities en ceremonies aan boord graag in ere. Iedereen heeft dan ook hart voor de zaak. Ondanks dat de geleverde werkzaamheden door de bemanning gratis zijn kost het onderhoud en het varen met de AMS Bernisse veel geld. Wij proberen dat door ‘onze eigen broek op te houden’. Als het schip voor een maritiem evenement wordt uitgenodigd zijn daar voor de organisatie kosten aan verbonden in de vorm van een financiële bijdrage of in een paar ton dieselolie. Deelnemers aan een rondleiding hebben gratis toegang maar mogen na afloop een donatie doen, als één van de manieren om onze scheepskas wat aan te vullen.”

Van Ommen legt uit: “De stichting heeft bijna 90 donateurs die jaarlijks een bedrag overmaken naar het schip waarvoor wij hen dankbaar zijn, maar helaas is dat niet altijd genoeg. De recente revisie van een van de keerkoppelingen en andere machine onderdelen was een kostbare zaak welke wij zonder donateurs en sponsors niet hadden kunnen uitvoeren. Zij worden daarom ook jaarlijks uitgenodigd om een dag mee te varen op het schip. De stichting onderhoudt daarom een nauw contact met donateurs en bedrijven die kunnen en willen helpen. Dat de sponsors niet alleen financieel bijdragen maar ook met apparatuur of ruimte waar onderdelen kunnen worden onderhouden. En onder andere het leveren van een radar, verf, verlichting en andere onderdelen. 

Om maar zo goedkoop mogelijk uit te zijn speuren we natuurlijk ook regelmatig het internet af maar niet alles is bij ‘Koopjedeal’ te krijgen en lopen de kosten soms flink op. Contacten in het bedrijfsleven zijn daarom onmisbaar. Onze manier van werken moet mensen nieuwsgierig maken om het schip te bezoeken. Daarom besteden we ook veel aandacht aan onze website en aan de Facebook-pagina. De vrijwilligers houden regelmatig een goed gevoel over aan hun klussen. Bijvoorbeeld als we een evenement bezoeken en we moeten bij de valreep een wachttijd instellen vanwege het grote aantal bezoekers dat al aan boord is.”

Bezoekers komen overal in het schip waarbij de bemanningsleden uitleg geven of vragen beantwoorden. De machinekamer is een ander verhaal. Daar is altijd iemand van de machinisten aanwezig om de bezoekers veilig rond te leiden door een compacte, volgebouwde en dus beperkte bewegingsruimte. “Onze bemanningsleden hebben een marine verleden” zegt Van Ommen tot slot, “aan kennis ontbreekt het niet en zijn er mooie verhalen te vertellen over verleden en heden. En… de AMS Bernisse is het enige schip in zijn klasse in Europa en waarschijnlijk in de wereld wat nog regelmatig het ruime sop kiest en om haar prachtige verleden uit te dragen.” Zie ook: www.ams60bernisse.nl en de Facebookpagina ‘Vrienden van de AMS Bernisse’.