Voorne Putten Journaal

De stad ontwikkelt zich op een manier die niet te voorspellen is. De stedelijke modernisering is een stuwende beweging richting toekomst, die ons geen tijd gunt ons voor te bereiden, of afscheid te nemen van heden en verleden. De traditionele stad verdwijnt om plaats te maken voor nieuwe vormen van stedelijkheid. Daar zijn verschillende benamingen voor, zoals de netwerkstad, edge city of de tapijtmetropool.

De stad van tegenwoordig heeft niets meer te maken met een groei waarvan haar wortels louter in het centrum liggen. Het centrum, dat vroeger vanuit zijn kern in kringen over het landschap uitwaaierde, heeft aan kracht en betekenis ingeboet ten opzichte van een steeds groter wordende post-urbane zone. Het eens chronologische karakter van de groei wordt vervangen door een meer synchroon proces. De binnenstad van veel steden wordt kleiner dan de periferie; in de periferie ontstaan nieuwe centra en de relatie met de historische stad raakt zoek.

Ook de binnenstad van Brielle heeft in toenemende mate te maken gekregen met een leegloop van functies als wonen, werken, zorg etc. Wat overblijft is een historisch centrum dat als toeristische trekpleister wordt geconserveerd.  Het gevaar dreigt dat het centrum hierdoor haar aansluiting met de omringende wijken verliest. Terwijl de stad zich verder uitbreidt en ontwikkelt, staat het historisch centrum stil. In oude vestingsteden is deze tegenstelling extra pregnant, omdat de binnenstad fysiek ommuurd is, terwijl de periferie onbegrensd kan groeien.

Een oplossing voor de meerkernige, gefragmenteerde stad is een nieuw afgebakend geheel te maken, met een nieuw centrum, waaraan ook de buitenwijken hun identiteit kunnen ontlenen. Om de stad weer één geheel te maken, kunnen wallen worden verplaatst, zoals dit ook vroeger vaak gebeurde. De vesting groeide in het verleden op een organische manier mee met de stad om nieuw ontstane gebieden in te sluiten en bewoners bescherming te bieden.

Een nieuwe wal kan op een symbolische manier eenheid aanbrengen in de   gefragmenteerde, gelede stad. Ook in Brielle wordt nagedacht over het verplaatsen van de 300 jaar oude wallen om opnieuw eenheid te creëren. Een concrete uitwerking hiervan is al te zien rondom de wijk Nieuwland, die deels door aarde wallen aan het zicht is onttrokken.

Deze ontwikkelingen vormen in zekere zin een bedreiging voor de historische stad,  daar de identiteit van de oorspronkelijke stad verandert. Op een gegeven moment wordt een punt bereikt waarop nieuwkomers geen relatie meer hebben met de oorspronkelijke identiteit van de stad.

Omdat bij nieuwe ontwikkelingen vaak op de korte termijn wordt gedacht, zijn de consequenties veelal niet van tevoren te overzien. Zo werd in 1913 de assemblagelijn uitgevonden, waardoor Henri Ford zijn auto’s sneller, efficiënter en dus goedkoper kon produceren. Zijn arbeiders juichten, maar hadden op dat moment niet in de gaten dat zij een verlengstuk van de machine werden en allesbehalve bevrijd waren. Ford ontwikkelde de lopende band en moderniseerde daarmee het productieproces, zich niet bewust van de grootschalige consequenties die zich ver buiten de auto-industrie zouden uitstrekken.

Als afsluiting van 300 jaar vesting werken willen we graag met u brainstormen  over de  vraag  hoe  de nieuw gedefinieerde belevingswaarde van de stad samenhangt met de stedelijke identiteit.  Het historische centrum wordt vaak afgezet tegen de nieuwe gebieden, die het aan een 'ziel' ontbreekt. De identiteit is immers in de geschiedenis van de stad samengebald. Gebouwen, steden en gebieden zijn de dragers van een ziel of karakter.

De stad en haar identiteit zijn voortdurend in verandering. Veranderend gedrag van gebruikers kan er­voor zorgen dat bestaande milieus uit de gratie raken. Doordat de menswoont, werkt en recreëert in een uitgestrekte, ongedifferentieerde verstedelijkte ruimte, dreigt hij elk ge­voel van plaats te verliezen. Zaken als identiteit en betekenis dreigen in de gelede stad daardoor verloren te gaan.

Terwijl het historisch centrum kunstmatig wordt geconserveerd, groeit de periferie op natuurlijke, vaak ongecontroleerde wijze. Functies verdwijnen uit het hart van de stad, en volgen de groei naar de randen. Behalve kantoren heeft een toenemend aantal winkels zich langs de snel­wegen gevestigd; niet alleen bij op-­ en afritten vanwege de bereikbaarheid, maar ook in linten parallel aan de snelweg; de bekende zichtlocaties. In dit opzicht hebben de snelwegen de klassieke etalagefunctie van de stad danig uitgebreid en verpakt in een eigen­tijds jasje.

In de detailhandelssector is schaalvergroting de dominante trend. Supermarkten bieden een breder assortiment aan en superstores bieden een steeds grotere keuze binnen bepaalde branches. Hiervoor zijn grotere winkelpanden nodig. Deze zijn in de binnensteden schaars of moeilijk te realiseren. Perifere loca­ties hebben veel voordelen voor grootschalige detailhandel. Een groot aan­tal gemeenten reserveert in de stadsrandzone en in de buurt van snelweg-­afritten ruimte voor toekomstige bedrijvigheid in de vorm van nieuwe bedrijventerreinen. Kleinere winkels verdwijnen hierdoor uit de binnenstad.