Een gesprek met Pety Zwaard

Pety Zwaard is in Rijswijk geboren. Het gezin telde in totaal zeven kinderen. Ze heeft drie zussen en drie broers. Pety bezocht als klein meisje de nonnenschool en daar was het gebruikelijk om na een aantal kerkbezoeken een prentje te ontvangen met daarop taferelen van de missie. “Ik kreeg daardoor op jonge leeftijd al het idee om naar Afrika te gaan om daar mensen te gaan helpen, maar het is anders gelopen,” valt Pety direct binnen nadat ze koffie heeft ingeschonken. Een voorval tijdens een overlijden binnen het gezin van een klasgenoot is haar bijgebleven. Er heerste toen veel verdriet en ik sprak toen: “Ja, maar we kunnen toch gewoon opnieuw beginnen.”

Pety komt uit een muzikale familie, haar vader speelt klarinet en piano en haar moeder zong. En er werd toneel gespeeld. Haar oudere zus zat op het conservatorium en was erg zenuwachtig om een auditie te doen. “Dan ga ik toch op jouw naam,” stelde Pety haar voor. En zo kwam het dat Pety met een zelfgeschreven liedje auditie doet op naam van haar zus.” Dan brengt gelijk een ontboezeming. Pety is eigenlijk haar artiestennaam. Ik vond mijn echte naam, Nelly, niet goed genoeg voor een artiest. Dus heb ik mezelf Pety genoemd en die naam is niet meer veranderd. In Den Haag speelde Pety in verschillende muziekbandjes, waaronder de Peperklippers.

Op het Philips label werd in 1962 de plaat ‘Mexico (Sjaantje heeft een Mexicaantje)’ uitgebracht. De band bestond naast Pety uit Thea van der List, Lily Wymenga en Donald de Marcas. Donald werd later bekend als hoorspelacteur, presentator, zanger, cabaretier en nieuwslezer. “We traden in het weekend op tijdens het thé dansant op het Plein in Den Haag. Als ik laat thuiskwam, zat mijn moeder altijd klaar met een gepelde sinaasappel,” vertelt ze over die leuke tijd.

Italië - Piccolo
Op haar 18e ging Pety met een jeugdreis naar Italië, waar ze verliefd werd op een Italiaanse jongen. Na thuiskomst schreef ze daar het liedje ‘Piccolo’ over, met eigen muziek. Het Cocktail Trio maakte daarop een arrangement en dit liedje zong Pety vervolgens in een radioprogramma. Pety zong vervolgens in verschillende andere radioprogramma’s, waaronder met een door Gerrit den Braber geschreven liedje in het AVRO-programma ‘d’Oprechte Amateur’. Eigenlijk een voorloper van The Voice. Luisteraars konden toen ook al stemmen. Dat ging met een briefkaart (!) en Pety stond acht volle weken op de eerste plaats, voordat ze door Rob de Nijs werd verslagen met zijn liedje ‘Zachtjes tikt de regen…’. Ook heeft ze meegedaan aan het programma Top of Flop. Pety: “Helaas werd het een flop, maar het troostte me dat de Beatles – die een week na mij in het programma stonden – ook een flop werden.”

Muzieklerares
Via het werk van haar echtgenoot komt Pety in 1975 in Hellevoetsluis terecht. “Toen ik mijn kinderen naar O.B.S. De Kulck bracht vroeg ik of er ook muziekles werd gegeven. Ik kreeg te horen dat er wel materiaal aanwezig was, maar dat er geen les werd gegeven. Maar ik kreeg wel de kans om te beginnen met het lesgeven.” Uiteindelijk gaf Pety les op vijf scholen en zwaaide ze pas na 23 jaar af, over de rode loper die was uitgelegd voor het schoolgebouw en met de Triomfmars uit de opera Aïda van Verdi als begeleidende muziek.”

Over die tijd vertelt Pety: “Ik liet de kinderen op een speelse manier kennismaken met klassieke muziek. Daaromheen deden we van alles, ik vertelde het verhaal, liet de kinderen luisteren en tekeningen maken. En vier keer per jaar was er een zogenaamde ‘seizoenen-uitvoering’. Dan leerde ik de kinderen bijvoorbeeld liedjes die hun grootouders zongen en nodigden we de opa’s en oma’s uit. Dat waren geweldig mooie bijeenkomsten. En iedereen op school hielp mee, technici voor het geluid, bouwers van het decor, wat een saamhorigheid kreeg je door de muziek.”

Pety werd moeder van drie kinderen, al zegt ze zelf dat ze er zes heeft. “Want de partners van mijn kinderen beschouw ik ook als mijn kinderen.” Daarnaast heeft ze drie kleinkinderen. De jongste kleindochter lijkt in haar doen en laten op haar oma. “Ze zingt, danst en speelt viool, echt prachtig om mee te maken,” vertelt Pety.

De laatste periode van haar werkzame leven werkte Pety nog drie dagen per week. Op drie andere dagen paste ze op de kleinkinderen. Nadat ze was gestopt met werken en toen ook de ‘oppasperiode’ eindigde had Pety een moeilijke periode. “Wat moest ik aan met mijn verdere leven? Ik denk dat veel grootouders dat gevoel herkennen als de kleinkinderen een bepaalde leeftijd krijgen. Op dat moment dacht ik terug aan mijn jeugd, aan die missieplaatjes en de zinsnede over opnieuw beginnen. Ik ben naar het Cultuurhuis gestapt en heb me aangemeld als taalcoach bij Vluchtelingenwerk. Op die manier kan ik toch nog wat van de droom uit mijn jeugd realiseren.”

Vluchtelingenwerk
Pety had geen ervaring in het werken met vluchtelingen en op de vraag hoe je zo iets aanpakt kreeg ze als antwoord: ‘Gewoon aanbellen en je naam zeggen. Dan krijg je een naam terug van degene die opendoet en is er contact.’ En zo is het gegaan. Nu helpt Pety met veel liefde een viertal gezinnen die in Hellevoetsluis verblijven. We maken kennis in het gebouw van Eurotaal (red. in het oude Vermaat kantoor) en daarna ging ik tot de coronaperiode aanbrak naar de mensen thuis. En ik nodigde de mensen ook altijd bij mij thuis uit. Helaas hebben we nu alleen nog via de computer en telefoon contact.

“Muziek is daarbij een belangrijk hulpmiddel. Ik leer de mensen liedjes en zij leren mij liedjes.” Pety begint spontaan een Arabisch liedje te zingen. “Eigenlijk doe ik met ‘mijn’ vluchtelingen precies hetzelfde als met de kinderen op school. Je kunt ook als je elkaar niet verstaat veel lol hebben,” zegt ze met vertedering in haar stem. “Ik ondersteun ook een moeder met een jong zoontje. Met hen ga ik graag naar buiten en ik gebruik dan alles wat we tegenkomen om woordjes aan te leren. Is het herfst, dan gooi ik bladeren de lucht in en vertel er wat bij. “

Ook drinkt ze graag met de hele familie ergens een kopje koffie. Althans, dat was voor de pandemie uitbrak. “Als ik merk dat de mensen somber of verdrietig zijn, dan draai ik klassieke muziek, bijvoorbeeld Mozart. Muziek is mijn kracht! En liefde, want liefde overstijgt alle culturen,” heeft Pety ervaren.

Over de vraag hoe Pety naar de toekomst kijkt hoeft ze niet lang na te denken voor het antwoord volgt. “Gewoon doorgaan, hopelijk snel zonder de druk van de huidige pandemie. Met muziek, dat is de enige taal die internationaal is. Muziek heeft mijn leven verrijkt.”